Азыр дүйнөлүк минералдык ресурстарды сатып алуу барган сайын кыйын болуп баратат.Анткени электр унаалары мунай сыяктуу салттуу ресурстарга караганда көбүрөөк топтолгон ресурстарды колдонот.Литий жана кобальт запастары бар алдыңкы 3 өлкө дүйнөдөгү ресурстардын 80%ке жакынын көзөмөлдөйт.Ресурстук өлкөлөр ресурстарды монополиялай башташты.Европа, АКШ жана Япония сыяктуу өлкөлөр жетиштүү ресурстарды камсыздай албагандан кийин, алардын декарбонизация максаттары аткарылышы мүмкүн.
Декарбонизация процессин илгерилетүү үчүн тынымсыз бензин менен жүрүүчү унааларды электр унаалары сыяктуу жаңы энергия транспортторуна алмаштыруу жана жылуулук энергиясын өндүрүүнү кайра жаралуучу энергия булактары менен алмаштыруу зарыл.Батареянын электроддору жана кыймылдаткычтары сыяктуу буюмдарды минералдардан ажыратууга болбойт.2040-жылга карата литийге болгон суроо-талап 2020-жылга карата 12,5 эсеге, кобальтка болгон суроо-талап дагы 5,7 эсеге чейин өсөрү болжолдонууда.Энергия менен камсыздоо чынжырын жашылдандыруу минералдык ресурстарга суроо-талаптын өсүшүнө түрткү берет.
Учурда бардык кендердин баасы көтөрүлүп жатат.Мисал катары батарейкаларды өндүрүүдө колдонулган литий карбонатын алалы.Октябрдын соңуна карата Кытайдын транзакция баасы өнөр жай көрсөткүчү катары тоннасына 190 000 юаньга чейин көтөрүлдү.Августтун башына салыштырмалуу ал 2 эседен ашык өсүп, тарыхтагы эң жогорку бааны жаңыртты.Негизги себеп - өндүрүш аянттарынын бирдей эмес бөлүштүрүлүшү.Мисал катары литийди алалы.Алдыңкы үчтүккө кирген Австралия, Чили жана Кытай литийдин дүйнөлүк өндүрүшүнүн 88% ын түзөт, ал эми кобальт үч өлкөнүн, анын ичинде Конго Демократиялык Республикасынын дүйнөлүк үлүшүнүн 77% түзөт.
Салттуу ресурстарды узак мөөнөттүү иштетүүдөн кийин өндүрүш аймактары барган сайын чачыранды болуп калды жана мунай жана жаратылыш газы боюнча алдыңкы 3 өлкөнүн биргелешкен үлүшү дүйнөдөгү жалпы көлөмүнүн 50% дан азын түзөт.Бирок Орусияда жаратылыш газын берүүнүн азайышы Европада газдын кымбатташына алып келген сыяктуу эле, салттуу ресурстардан келген чектөөлөрдүн коркунучу да көбөйүүдө.Бул өзгөчө өндүрүш аянттары көбүрөөк топтолгон минералдык ресурстарга тиешелүү, бул «ресурстук улутчулдуктун» көрүнүктүүлүгүнө алып келет.
Кобальт өндүрүшүнүн 70%га жакынын ээлеген Конго Демократиялык Республикасы кытайлык компаниялар менен түзүлгөн өнүктүрүү келишимдерин кайра карап чыгуу боюнча талкууларды баштады окшойт.
Чили салыктарды жогорулатуу боюнча мыйзам долбоорун карап жатат.Учурда өлкөдө бизнесин кеңейтип жаткан ири тоо-кен компаниялары 27% корпоративдик салыкты жана атайын тоо-кен салыгын төлөшү керек, ал эми иш жүзүндөгү салык ставкасы 40% тегерегинде.Чили азыр тоо-кен казып алуу үчүн анын наркынын 3% жаңы салыкты талкуулап жатат жана жездин баасына байланыштуу салык ставкасынын механизмин киргизүүнү карап жатат.Эгер ишке ашырылса, салыктын ставкасы 80% га чейин көбөйүшү мүмкүн.
ЕБ ошондой эле аймактык ресурстарды өнүктүрүү жана кайра иштетүү тармактарын куруу аркылуу импортко болгон көз карандылыгын азайтуу жолдорун изилдеп жатат.Электр унаа компаниясы Tesla Невададагы литий кендерин сатып алды.
Ресурстары аз болгон Япония ата мекендик өндүрүшкө эптеп чечим табат.Сатып алуу каналдарын кеңейтүү үчүн ал Европа жана Америка Кошмо Штаттары менен кызматташа алабы же жокпу, бул негизги маселе болуп калат.31-октябрда өткөн COP26дан кийин парник газдарынын эмиссиясын азайтуу боюнча атаандаштык күчөдү.Эгерде кимдир-бирөө ресурстук сатып алууда кыйынчылыктарга туш болсо, анда аны дүйнө таштап кетиши мүмкүн.
Посттун убактысы: 22-ноябрь, 2021-жыл